8 bước để bắt đầu trị liệu thiên nhiên

Wikicabinet kính chào quý độc giả ở kỳ trước chúng tôi đã giới thiệu các chủ đề về:

Nuôi dưỡng tâm hồn ngay từ khi ta còn trẻ

Kỳ này Wikicabinet xin giới thiệu đến độc giả một chủ đề thú vị về 8 bước để bắt đầu trị liệu thiên nhiên. Mời quý độc giả đón theo dõi chủ đề này cùng Wikicabinet nhé.

Trị liệu thiên nhiên (TLTN) là bất kỳ phương pháp nào giúp ta trở nên ý thức hơn về mối quan hệ mật thiết và gần gũi của mình với thế giới thiên nhiên. Khi thực hành thường xuyên, những phương pháp trị liệu thiên nhiên, mà phổ biến và nổi tiếng nhất hiện nay là Tắm rừng (shinrin-yoku) của Nhật Bản, đã được chứng minh là sẽ đem lại nhiều lợi ích sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần. Không chỉ dừng lại ở đó, bởi trị liệu thiên nhiên có khả năng tái kết nối con người ta với thiên nhiên theo cách trực diện, thay đổi nhận thức và tư duy về thế giới thiên nhiên, phương pháp này còn đóng vai trò nền tảng cho công cuộc bảo vệ thiên nhiên của tổ chức lẫn lối sống thân thiện với môi trường của cá nhân.

Bạn sẽ tìm thấy trong “Tài liệu nhập môn” này những hướng dẫn cơ bản để bạn tự thực hiện một buổi trị liệu thiên nhiên vừa đơn giản, nhưng lại đầy niềm vui và trị liệu. Để đi sâu vào phương pháp này, chúng tôi khuyên bạn nên tìm hiểu, kết nối hoặc thực hành với những người có kinh nghiệm để có thể nhận được nhiều lợi ích nhất từ Trị liệu thiên nhiên.

Thông tin trong bài viết này được lấy từ Your Guide to Forest Bathing: Experience the Healing Power of Nature, của tác giả M. Amos Clifford, nhà sáng lập nên tổ chức The Association of Nature and Forest Therapy.

Bước 1: Tham gia vào một nhóm

Một người hướng dẫn kinh nghiệm và am hiểu sẽ giúp bạn nắm chắc những nguyên tắc căn bản của TLTN, từ đó bạn dễ dàng phát triển sự thực tập theo cách riêng của mình. Hầu hết mọi người hiểu TLTN đơn giản là trở về thiên nhiên, rồi cảm nhận, vui chơi theo cách bản năng và tự do nhất là đủ. Mặc dù TLTN có thể rất đơn giản như vậy, thế nhưng việc học cách làm mọi thứ chậm lại, kích hoạt sự nhạy bén của các giác quan để tiếp xúc được với lợi ích trị liệu của thiên nhiên lại khá khó với nhiều người.

Người hướng dẫn sẽ giúp bạn tổ chức một buổi trị liệu thiên nhiên với một nhóm người cùng sở thích, mối quan tâm và năng lượng. Không chỉ biết tuyến đường rừng nào thuận tiện nhất, họ còn biết động, thực vật và những câu chuyện đằng sau đó. Một trong những điểm cốt yếu của một buổi TLTN có hướng dẫn đó là người hướng dẫn đóng vai trò khuyến khích và giúp bạn đặt câu hỏi, nhìn lại và chiêm nghiệm những trải nghiệm, cảm xúc của mình để rồi chia sẻ chúng ra với người khác. Người hướng dẫn cũng chuẩn bị mọi khâu hậu cần để đảm bảo cho năng lượng của không gian thiên nhiên (nơi ấy có xảy ra săn bắn, chặt phá, ô nhiễm, ồn ào, khai thác hay chứa chất năng lượng tiêu cực không) và năng lượng của bạn được phù hợp và hòa quyện với nhau.

Trải nghiệm, sự tập trung và nhạy bén của bạn với thiên nhiên sẽ được hỗ trợ rất nhiều khi được thực hành cùng một nhóm cùng mục đích

Nếu không có người hướng dẫn hay nhóm thực hành nào trong khu vực của bạn, hoặc bạn thích tự thực hành một mình thì 7 bước tiếp theo sẽ rất hữu ích để bạn bắt đầu TLTN.

Bước 2: Nắm vững kiến thức cơ bản

Hiểu rằng thiên nhiên không chỉ là một thứ tài nguyên hay không gian để bạn phục vụ cho mục đích cá nhân mình, bạn sẽ thực hành TLTN với tâm thế rằng “tôi với rừng cùng nhau tạo ra trải nghiệm thay vì tôi tự quyết định mọi trải nghiệm của mình”. Khi bạn giao tiếp với rừng, rừng sẽ mở ra với bạn theo nhiều cách bất ngờ và đem đến nhiều sự tích cực.

• Tập trung vào cảm giác diễn ra nơi cơ thể và trải nghiệm của các giác quan (nghe, nhìn, ngửi, nếm, sờ); đừng nghĩ quá nhiều.
• Giảm thiểu mọi cố gắng đạt được bất kì mục đích gì. Cố gắng để thư giãn lại khiến mình ra không thư giãn.
• Một buổi TLTN lý tưởng nhất diễn ra trong 2-4 tiếng. Thời lượng này cho phép tâm trí và cơ thể của bạn hoạt động chậm lại và trở nên nhẹ nhàng.
• Bạn không cần đi xa lắm, thường hoạt động trong khoảng nửa cây số là đủ. Chúng ta học cách “Ở đây, lúc này” thay vì “Ở kia, lúc kia”.
• Mục tiêu chính của bạn không phải là hoạt động mạnh hay luyện sức bền. Trạng thái của bạn khi thực hànhTLTN sẽ giống như khi bạn ngồi uống café buổi sáng ngắm đường phố, ngồi thiền hay tập yoga sau một ngày bận rộn, nấu ăn cho người thương trong một buổi tối cuối tuần thư thả. Nếu bạn thấy mình đang vội vàng, dừng lại một chút, thả lỏng toàn bộ cơ thể và tinh thần, sau đó bắt đầu lại.
• Đúng là bạn có thể thực hành TLTN ở bất kì không gian thiên nhiên nào, lý tưởng nhất vẫn là trong môi trường nhiều cây cối bao phủ, với dòng suối ngọn cỏ, và ít dấu hiệu của con người nhất có thể.
• Di chuyển quãng đường ngắn, chậm rãi, biết rằng mọi thứ xung quanh bạn đều đang sống, đang ý thức bạn có mặt tại đây.
• Bỏ hết mọi thứ gây xao nhãng lại. Đảm bảo điện thoại, máy ảnh, laptop, v.v không tạo nên rào cản giữa bạn và thiên nhiên.
• Đừng để những khái niệm như chánh niệm, thiền, thiền hành hay tương tự nằm trong đầu bạn. Bị kẹt vào những khái niệm đó sẽ bẫy chúng ta phải nỗ lực để đạt được một loại trải nghiệm, trạng thái gì đó từ thiên nhiên.
• Hãy để trải nghiệm của bạn chân thực trong ngay khoảnh khắc và không gian lúc đó. Đừng bị ảnh hưởng bởi trải nghiệm người khác có, hay được miêu tả trong sách hoặc tài liệu nào đấy, hay chính trải nghiệm của bạn trong lần TLTN trước.

Bước 3: Tìm một nơi để trở về

Nới gần nhà

Để phát triển thói quen tắm rừng nhất quán, hãy bắt đầu bằng cách khám phá những không gian xanh hay tuyến đi xanh gần nhà để bạn có thể đến thực hành dù mưa hay nắng, dù đông hay hè. Có thể là một khu vườn, công viên hay tuyến đường nhiều cây trên phố. Ở Hà Nội, Hồ Tây, Hồ Gươm, công viên Bách Thảo, đường Phan Đình Phùng là một số nơi khá lý tưởng cho TLTN ngay trong long thành phố. Hoặc bạn có thể trở về quê – nơi có tổ tiên, ông bà, bố mẹ cùng các anh chị em quây quần bên nhau.

Đường đi thuận tiện

Tìm một đường đi bộ thuận tiện và dễ chịu để đi mà không cần nỗ lực nhiều.

Chỗ ngồi

Nơi ấy nên có những chỗ ngồi nghỉ ngơi thoải mái nhưng cũng tránh tiếng ồn.

Sông, suối, hồ tự nhiên

Để tìm được những con nước chảy tự nhiên trong long thành phố là một điều xa xỉ. Nhưng nếu có thể, tuyến đi mà con nước chảy thì thật tuyệt.

Nơi càng đa dạng và giàu có về sự sống, nơi ấy cũng khơi dậy trong bạn nguồn năng lượng sống dồi dào. Rừng nguyên sinh là tốt nhất.

Trải nghiệm đa dạng

Những con đường mòn có cả tán rừng lẫn không gian cây cỏ thoáng đãng là tốt nhất. Đặc biệt chú ý đến đoạn giao nhau giữa các không gian thiên nhiên (chẳng hạn nơi đồng ruộng gặp rừng); đây thường là nơi bạn sẽ tìm thấy sự sống của động, thực vật phong phú nhất. Nơi đó cũng nên có đa dạng về âm thanh, cảnh sắc tự nhiên như tiếng tiếng suối róc rách, gió trên cây, chim muông, ve sầu v.v.

Bước 4: Trở về

Đặt chân tới không gian thiên nhiên chưa phải là thực sự trở về với thiên nhiên. Sâu hơn, trở về thiên nhiên bắt đầu với 3 yếu tố:

Nơi bạn đứng

Đứng đó, bạn hãy nhìn xung quanh và nói ra thành tiếng bất cứ điều gì bạn đang thấy. Nói cho tới khi bạn cảm thấy nhận thức của mình về không gian xung quanh có sự sâu sắc và tập trung hơn. Bài tập này giúp bạn thiết lập sự kết nối với không gian thiên nhiên.

TLTN luôn là trải nghiệm bây giờ, ở đây. Hãy dừng lại và hít thở mỗi khi thấy mình mất kết nối.

Cơ thể bạn

Để ý cơ thể. Bạn cảm thấy thế nào khi đang đứng? Nhặt một hòn đá hoặc một cành cây và từ từ di chuyển nó; vừa làm bạn hãy vừa theo dõi cảm giác rung động trên khắp cơ bắp, gân, thịt và xương của bạn.

Chú ý các giác quan

Các giác quan của bạn (mắt, mũi, tai, lưỡi, cơ thể) là những câu cầu kết nối bạn với rừng. Dành 15 phút để đứng ở một nơi và lần lượt chú ý tới chúng. Bạn có thể nhắm mắt.

Đầu tiên hãy chú ý những cảm giác trên da. Dành đủ thời gian để nhận thức trở nên nhạy bén hơn, giúp bạn để ý được những điều trước đó chưa rõ rang lắm. Sau đó chuyển sự chú ý đến tai nghe. Thử nghe âm thanh gần nhất, rồi dần dần tiếng xa nhất. Tiếp theo, bạn mở miệng và thở đủ lớn để hòa trộn âm thanh của hơi thở với âm thanh của khu rừng. Hãy để sự hòa quyện của hai âm thanh này xóa nhòa cảm giác tách biệt giữa bạn với thiên nhiên.

Khi bạn tiếp tục thở bằng miệng, hãy chú ý mùi vị và độ đặc của không khí. Tiếp theo thở bằng mũi và khám phá những mùi hương bạn có thể phân biệt được, quay đầu ra trước, sau và hai bên. Cuối cùng, từ từ mở mắt ra, để khu rừng hiện lên trước bạn như thể lần đầu bạn thấy rừng.

Bước 5: Đi chậm

Trong khoảng 15-30 phút, đi bộ chậm rãi và im lặng nhận diện những sự thay đổi, sự chuyển động trong rừng. Rừng lúc nào cũng đang chuyển động, ngay cả khi mọi thứ dường như vẫn hoàn toàn im ắng. Một sợi tơ nhện trôi dạt trong không trung, ngọn lá trên nhánh cao nhất đang rung động, đàn kiến âm thầm làm việc, những con chim lắc đầu tìm sâu, cỏ uốn cong, côn trùng bò. Con suối luôn thay đổi hình dạng và giai điệu mỗi phút giây. Bên trong bạn cũng có chuyển động trong từng khoảng khắc.

Chuyển động bên trong bạn là sự phản chiếu của chuyển động của thế giới xung quanh bạn, và ngược lại. Âm thanh nhẹ nhàng của làn gió sẽ trở thành cảm giác bình tĩnh trong tâm bạn; sự bình tĩnh của bạn lại lan tỏa ra không gian, khiến động vật tin tưởng và an toàn hơn để chúng tự do lộ diện trước mắt bạn.

Nếu bạn bắt đầu cảm thấy vội vã hoặc mất tập trung, hãy dừng lại hoàn toàn và tập trung sự chú ý của bạn hoàn toàn vào một thứ, theo dõi sự chuyển động không ngừng của nó.

Bước 6: Giao tiếp có ý thức

Hướng sự chú ý tới ngọn cây, cục đá, bông hoa hoặc sinh vật nào đó trong rừng mà bạn cảm thấy bị thu hút nhất. Tiếp cận nó một cách thân thiện. Nói ra thành tiếng, giới thiệu bản thân bạn với vật đó. Ý thức trao cho nó sự thân thương, khiêm nhường của bạn.

Hãy dành thời gian để lắng nghe như một người bạn với một người bạn. Lưu ý những gì đang phát sinh trong trí tưởng tượng của bạn khi  tương tác với thiên nhiên, những hình ảnh, suy nghĩ này đều có ý nghĩa; có thể sẽ có một luồng hình ảnh, ký ức, cảm giác cơ thể và ý tưởng sẽ chảy đến bạn, như thể người bạn tuôn trào tâm sự với bạn. Chủ động giao tiếp những gì bạn đang cảm thấy.

Ý định hình thành nên hành động. Bắt đầu bằng ý định cảm ơn và ghi nhận cây cối, mọi điều kì lạ sẽ xảy ra.

Hãy để tình bạn khác loài mới chởm nở này được lớn lên trong trí tưởng tượng của bạn thông qua nói chuyện và lắng nghe. Khi cảm thấy đủ, đừng quên cảm ơn người bạn mới và tiếp tục đi tiếp.

Bước 7: Ngồi yên

Ngồi yên là một thực hành rất đơn giản và rất hiệu quả. Đây là một trong những phương pháp tốt nhất để kết nối tự nhiên, hỗ trợ cho quá trình chữa bệnh, trau dồi nhận thức tự thân và về người khác và bước sâu hơn vào mối quan hệ với thế giới thiên nhiên. Ngồi yên là một bài thực hành không thể thiếu với TLTN.

Ngồi yên, không ghi chép, cũng không sử dụng bất kì dụng cụ, vật gì. Chỉ trần trụi với chính mình và thiên nhiên. Trong lúc ngồi yên, lắng nghe những tiếng nói bên trong khi tâm thức mình giao tiếp với thiên nhiên.

Ngồi yên thường là bài tập khiến bạn khó yên nhất.

Thông thường, khi ngồi yên, có một hiện tượng gọi là “hiển lộ từ từ” xảy ra. Tức là ngồi yên càng lâu, thiên nhiên càng hiện ra thêm chi tiết và bất ngờ. Bạn có thể ngồi mười lăm phút rồi bỗng nhiên mới sực để ý thấy những bông hoa nhỏ nằm ngay trước mặt. Có thể là hai mươi phút yên lặng trôi qua bạn tắc kè nấp trong gốc cây cạnh đó mới đủ tự tin và an toàn để bò lên đi kiếm ăn trước mặt bạn. Trong sự tĩnh lặng bên ngoài, sự tĩnh lặng bên trong cũng xuất hiện; khi sự tĩnh lặng này có mặt, những sinh vật khác trong khu vực có thể hiển lộ từ từ để đáp lại bạn.

Hai mươi phút là thời gian tối thiểu cho bài tập ngồi yên.

Bước 8: Hoàn trả

Hoàn trả làm sắc bén thêm nhận thức về mối quan hệ đa phương cách của ta với thiên nhiên. Nó tưới tẩm cho mối quan hệ ngày càng thêm tích cực, nhạy cảm và phong phú. Hãy thực hành sự hoàn trả theo những cách sáng tạo của riêng mình trong những buổi TLTN của bạn. Dưới đây là cách cơ bản và dễ làm dù bạn ở đâu:

1. Ý thức và ghi nhận những gì đang tồn tại quanh bạn. Tự nói trong đầu hoặc thành tiếng đó là cái gì và bạn đang nhận lại điều gì từ vật đó. Chẳng hạn, kia là một ngọn cỏ và nó cho tôi màu xanh tươi mát. Đây là tiếng một con chim và nó gợi nhắc lại cho tôi kỉ niệm tuổi thơ ngọt ngào.

2. Tìm một món quà để tặng vật đó. Có thể là một cử chỉ cảm ơn, một bài hát; có lẽ bạn muốn viết một bức thư và giấu nó ở nơi chỉ mình thiên nhiên biết được. Dành thời gian để cảm hứng đi lên.

Hãy cân nhắc kết hợp ý tưởng này vào tất cả các hoạt động tắm rừng của bạn. Nó sẽ giúp trau dồi sự hiểu biết của bạn về mối quan hệ của bạn với thế giới thiên nhiên rộng lớn.

Wikicabinet hi vọng qua những chia sẻ trên, chúng ta đã truyền cảm hứng để bạn có thể bắt đầu thực hành và tìm hiểu về TLTN. Nếu có duyên, hãy tham gia buổi TLTN (Forest Therapy) của chúng tôi, hoặc đặt câu hỏi cho chúng tôi nhé.

Trong kỳ tiếp theo, Wikicabinet thú cưng trân trọng mời độc giả đón đọc chủ đề Khi bạn chẳng thế nào yên lòng được, làm gì bây giờ!

Nếu có những thắc mắc hay muốn tìm hiểu về bất kỳ chủ đề nào, hãy liên hệ với Wikicabinet thú cưng bằng cách bình luận ở phía dưới nhé.

Xem thêm